Lange Vingers: Heb je wel talent?
Heb jij ook het idee dat je waarschijnlijk niet zoveel talent zal hebben om piano te leren spelen, omdat je niet van die mooie elegante lange vingers hebt? Maar van die korte dikke stompjes? Geen zorg, lange vingers zijn niet het fundament van de pianotechniek.
Romantiek met Muziek
Misschien was je een liefhebster van de Bouquet-reeks, waar er als er een pianist als ten tonele verscheen, met zijn geoefende vingers en zijn capaciteit om emoties “waar geen woorden voor zijn” uit te drukken, al snel het summum van sensuele romantiek werd beschouwd (“Thomas was gevat, slim, en in gedachten voelde ik zijn prachtige handen, met pianistenvingers, al over mijn lichaam glijden.”). Of ben je een man en sta je in een gedegen traditie, waar de vrouw het voortouw neemt om een “homemaker” te zijn en beschouw je een pianospelende vrouw als het summum van ”vrouwelijke deugden”: verfijnd, zachtmoedig, bescheiden en huiselijk? Zoals haar vingers…?
De mens als machine
Het feit dat vroegere pianopedagogen zowel beginners als gevorderde pianoleerlingen eindeloos vingeroefeningen en etudes (“Schule der Fingerfertigkeit”) lieten studeren, om ze sterker en onafhankelijker te maken en zo de pianotechniek te verbeteren, zal daar ook aan hebben bijgedragen. Men verzon er zelfs machientjes voor om vingers te trainen, zoals de Dactylion. Er bestaat een verhaal dat Schumann door een soortgelijk apparaat zo geblesseerd raakte, dat hij zich maar volledig op het muziek schrijven richtte1.
Maar zoals een criticus eens opmerkte: een volledige focus op de vingers is hetzelfde als een hardloper die zich alleen maar richt op zijn voeten.Laten we wel zijn: de menselijke hand is niet gebouwd om piano te spelen, dus je verkeert een goed gezelschap. Het is gebouwd om te grijpen; de duim staat tegenover wijs- en middelvinger.
Pianotechniek
De ringvinger en pink hangen er maar een beetje bij en geven alleen wat stabiliteit bij het
grijpen. Daarbij is duim niet alleen de lompste van de vijf, je kunt op de piano alleen de zijkant
gebruiken. Vier vingers hebben allemaal een verschillende lengte; je moet ze al krommen om ze
op het klavier te kunnen zetten. Chopin beschouwde daarom de toonladder die alle zwarte toetsen
gebruikt (toonladder B) als de meest natuurlijke voor de hand. Bovendien zijn qua bouw ringvinger en pink een stuk zwakker dan wijs- en middelvinger. Ze delen ook een pees, waardoor ze minder onafhankelijk
zijn. Nee, als het om de vingers gaat, dan hebben we allemaal niet zoveel aanleg voor de piano. Hoe
Kun je nu met zo’n handicap regelmatig spelen?
Het antwoord is ‘met armgewicht’. Het is een fundament van de pianotechniek. Je kunt het fysieke gewicht van je arm volledig in je schouder dragen. Met een gebogen elleboog werkt het als een soort kraan en kan je je hand verplaatsen naar ieder plek op het klavier. Maar je kan het gewicht ook overbrengen op een vinger die daardoor een toets indrukt. Zonder extra vingeractie kan je het gewicht van vinger naar vinger verplaatsen, zoals een eend z’n gewicht van de ene poot naar de andere waggelt. Om te voorkomen dat de pols verstijft houden we hem in beweging en draaien we rondjes. Als de beweging van pink richting
duim gaat is de pols hoog; van duim richting pink juist laag.
Nee, wij pianisten zijn erg vóór diversiteit. Pianistenvingers zijn er in alle soorten en
maten. Kleine handen (Alicia de Larrocha), grote handen (Rachmaninoff), korte vingers
(Rubinstein). Het zijn net mensen…..
